مصاحبه با حجت الله جیرودی، پیشکسوت عرصۀ چاپ و توزیع مطبوعات

 

بله خیلی. مخصوصا اینکه به دلیل زندگی در منطقۀ شمیرانات و نزدیک بودن به پیست اسکیِ شمشک، که خواستگاه اسکیِ کشور هم بود و هست، از همان دوران کودکی به ورزش اسکی می پرداختم، که البته هنوز هم، با اینکه 70 سال از عمرم می-گذرد،  هر وقت که فرصت داشته باشم به پیست های اسکی شمشک، دیزین و دربند سر می روم.

من متولد 27 اسفند 1324 هستم؛ و فعالیت حرفه ای رسانه ای خودم را از سال 47 آغاز کردم. در ابتدا، تحت عنوان خبرنگار شروع به فعالیت و سپس به دلیل شرایط و ضرورت هایی که پیش آمد، وارد بخش آگهی و بازرگانیِ روزنامه شدم. اما به صورت جسته و گریخته به کار خبرنگاری نیز می پرداختم. بعد از مدتی، باز هم به دلیل تغییر شرایط، مشغول به فعالیت در حوزۀ امور شهرستان های روزنامه شدم؛ و برای تعیین نماینده ها و خبرنگاران، سفرهای استانی زیادی داشتم.      

روزنامۀ آیندگان. در آن زمان، بعد از روزنامه های کیهان و اطلاعات، این روزنامۀ آیندگان بود که به عنوان رقیب برای آنها مطرح بود. به همین دلیل هم ما برای انتخاب نمایندگان خود درشهرستان های مختلف؛ جهت پذیرفتن امور نمایندگیِ روزنامه، اعم از انجام کار خبری و توزیع و پخش روزنامه، تمام تلاش خود را می کردیم.

تا سال 1358 به فعالیتم در روزنامۀ آیندگان ادامه دادم. بعد از تعطیلیِ این روزنامه،فعالیت خودم را در روزنامه های متعدد دیگر ادامه دادم. اما مهمترین اقدامی که در آن سال انجام دادم، تاسیس شرکت تعاونی و توزیع جراید کشور بود که تا قبل از آن، توزیع مطبوعات به صورت پراکنده انجام می شد. در سال 1358 من و چند نفر از دوستانم، اتحادیۀ فروشندگان جراید کشور را شکل دادیم؛ و همزمان با آن، شرکت تعاونیِ فروشندگان جراید کشور را نیز راه اندازی کردیم. که کلیه مطبوعات به جز روزنامه اطلاعات و کیهان در این شرکت تعاونی توزیع می شدند و بدینگونه برای اولین بار توزیع مطبوعات کشور به شکل نوینی ساماندهی شد و دغدغه بسیاری از مدیران مطبوعات کشور برطرف گردید.  فعالیت من در شرکت تعاونی توزیع جراید کشور ادامه داشت تا زمانی که آقای غلامحسین کرباسچی شهردار وقت تهران اقدام به انتشار روزنامۀ همشهری کردند و از من به منظور ساماندهی در امور توزیع روزنامه دعوت به همکاری شد که من با کمک تعدادی از همکاران و دوستان با سابقه مطبوعاتی به صورت یک تیم، فعالیت خودمان را با این روزنامه آغاز کردیم و تقریبا به مدت 18 ماه در سمت مدیر توزیع این روزنامه و تعیین سرپرستی شهرستانها ادامه داد.

بعدها با ظهور روزنامه های جهان اسلام و حیات نو و بعد تر ها هم روزنامه های خرداد، جامعۀ امروز،  نشاط، طوس و عصر آزادگان به آنها پیوستم ولی همچنان در شرکت توزیع جراید کشور به فعالیتم ادامه دادم.

خب شما ببینید، در هر روزنامه بخش های مختلفی وجود دارد که کارکنانِ هر بخش شرایط خاص خودشان را دارند. متأسفانه از همان ابتدا، در همۀ بخش¬های مطبوعات کشور نواقصی وجود داشت. مخصوصا در رابطه با تأمین امنیت شغلیِ کارکنان علی الخصوص خبرنگارها که در اکثر موارد به صورت حق التحریر مشغول به کار بوده اند و متأسفانه مطبوعات توجه لازم را نسبت به امنیت شغلی خبرنگاران که سربازان خط مقدم آنها محسوب می شوند، نداشته و ندارند. 

بعدها که خودم از دست اندر کاران انتشار روزنامۀ خبر ورزشی شدم، مهمترین کاری که انجام دادم، در وهلۀ اول، بیمۀ خبرنگاران و تمامیِ کارکنانِ روزنامه بود که باعث شد همۀ آنها از تمام مزایای وزارت کار و تأمین اجتماعی برخوردار شوند. به نوعی با اینکار تابو شکنی کردیم؛ همین کار باعث شد که خیلی از روزنامه های دیگر به تاثی از ما اقدام مشابه کنند.

اما واقعیت امر این است که خبرنگار، هرگز جایگاه واقعی خودش را در مطبوعات کشور ما، آن طور که باید و شاید، پیدا نکرده است و تحقق این امر مستلزم حمایت وزارت ارشاد از این قشر می باشد.

به نظر من رسانه های ما به دو بخش تقسیم می شوند. دستۀ اول رسانه های دولتی هستند که پشتوانۀ مالیِ بهتری دارند و بالطبع، مسئولین آنها نیز راحت تر می توانند کارکنان خود را مورد تأمین مالی قرار دهندو دستۀ دوم رسانه هایی هستند که دولتی نیستد و بودجۀ بسیار کمتری در اختیار دارند که اکثر آنها هم به همین دلیل فعالیت مقطعی دارند. به عنوان مثال، در مدت 45 سال فعالیتم، با بیش از صد روزنامه همکاری داشته ام که بعد از مدتی به دلیل مشکلات مالی، دیگر منتشر نشدند در حال حاضر وجود خارجی ندارند و به طبع آن، نیروهای مشغول به کار در این روزنامه ها، خیلی ها خانه نشین شدند، خیلی ها فضای کار با مطبوعات را رها کردند و خلاصه به دلایل مختلف که ناشی از همان عدم وجود امنیت شغلی بود، مسیر فعالیت خود را تغییر دادند.

امروز هم جوانانی هستند که با علاقۀ فراوان وارد این حرفه می شوند و پس از مدتی که می بینند نمی توانند از این راه امرار معاش کنند و امنیت شغلیِ آنها بر قرار نیست، از کارشان دلسرد می شوند.و کار در مطبوعات را رها می کنند و عطای آن را به لقایش می بخشند.

در زمان های گذشته این رسم وجود داشت که اصولا فرزندان یک خانواده، شغل و پیشۀ پدر خانواده را ادامه می دادند. بچه های من هم همین شرایط را داشتند. شکوه جان، مشغول به فعالیت در نشریۀ نقش آفرینان که یک نشریۀ تخصصی است، می باشد و  شهرزاد هم با خواهرش همکاری دارد

.آیا می توان به نیت کسب سود و درآمد وارد این حرفه شد؟

 من قطعا از معدود افرادی بودم که در مطبوعات سود برده ام و اینطور نبوده که بهره ای از آن نبرده باشم. به دلیل اینکه تمام زندگیِ من از این راه گذشته و البته این موضوع را در نظر بگیرید، که من که تمام عمرم را صرف اینکار کردم و همیشه تلاش کردم که بتوانم یکی از افراد تاثیرگذار در این حوزه باشم که به نحو احسن فعالیتش را ادامه می دهد؛ و تا زنده هستم نیز به اینکار ادامه خواهم داد.

به نظر من این موضوع بسیار مهم است که شما عاشق این کار باشید و پشت کار زیاد داشته باشید؛ تا بتوانید با متمایزشدن از سایر رقبا، در این حرفه خوش بدرخشید. اما توصیۀ من به جوانان علاقه مند به مطبوعات این است که کار در مطبوعات را به عنوان شغل دوم خود در نظر بگیرند وشغلِ اولشان آن شغلی باشد که پر درآمد است.

نسل جوان، آگاه و تحصیل کرده هستند که جنس خبر را می شناسند. امادر درجۀ اول، یک خبرنگار باید جامعه شناس خوبی باشد.یعنی بتواند نیازهاو خواسته های مردم را به طور کامل درک کند. همچنین، یک خبرنگار باید از مخاطبین خود از لحاظ  سواد رسانه ای، آگاهی و بینش جلوتر باشد تا بتواند با مطالبش مخاطبینش را راضی نگه دارد. یکی از دلایل عمده انبوه مطبوعاتی کم تیراژ که امروزه شاهد آنها هستیم، بی توجهی به امور اطلاع رسانی است که نتوانسته اند مخاطبینشان را راضی نگه دارند و آنها را مجاب به مطالعۀ آن رسانه کنند.

مورد بعد هم اینکه خبرنگار باید سعی کند که با تمرکز در یک حوزه متخصص شود و دانش فنی خود را افزایش دهد. اما در رشته های ورزشی که مورد سوال شما هست چه بهتر که خبرنگار در همان رشته ورزشی که حوزه خبری اش می باشد تسلط کافی داشته باشد.

از آنجایی که من در حال حاضر مدیریت دو چاپخانۀ "گل¬ها" و "امید نشر چاپ ایرانیان" در کشور را به عهده دارم، و حدود 30 درصد از مطبوعات کشور در این چاپخانه ها چاپ می¬شوند، در نتیجه هر روزه حداقل 10 تا از آنها را مطالعه میکنم. با خیلی از نویسنده ها و خبرنگاران جوان هم آشنا هستم. برخی از آنها وقعا با سواد و آگاه هستند. اما متأسفانه همیشه بین این افراد با رسانه، یک حلقۀ مفقوده وجود دارد و آن هم این است که وقتی یک رسانه خبرنگاری را در اختیار خود میگیرد، باید امکاناتی هم در اختیار او قرار دهد. در دنیای امروز و با وجود تکنولوژی های جدید، اگر خبرنگارها امکاناتی از جمله موبایل هوشمند، لپ تاپ، نرم افزارهای لازم، اینترنتِ همراه و یا حتی دوربین همراه خود نداشته باشند، نمی تواند آن¬طور که باید و شاید به نحو احسن کارشان را انجام دهند.خبرنگارِ بی امکانات، مانند سرباز بی تفنگ است. این وظیفۀ مسئولین رسانه است که تمامی ابزار و امکانات را در اختیار خبرنگار های خود قرار دهند.

از سال 47 تاکنون، بنده به صُور مختلف، سکان دار توزیع در داخل کشور بوده ام و سیستم توزیعِ امروزه در مقایسه با سالهای گذشته تغییرات بسیاری داشته است. روزهایی را به خاطر دارم که افرادی پشت درب های روزنامه های اطلاعات و کیهان با دوچرخه هایشان صف میکشیدند و هر کدام از آنها به اندازۀ چند¬ روزنامه سهمیه می¬گرفتند که ببرند و پخش کنند. بعدها در معابر کیوسک های روزنامهفروشی ایجاد شد و تعداد آنها هم روز به روز افزایش یافت.بعد تر¬ها هم شیوۀ اشتراک مطبوعات و تحویل آنها از طریق پُست به وجود آمد.البته من معتقدم باید تغییرات اساسی در سیستم توزیع به وجود بیاید و بارها و بارها هم خود من طرح هایی را در این زمینه به مسئولین ارائه داده¬ام که متأسفانه تا امروز به آنها توجهی نشده است. 

در زمینۀ چاپ هم می توانم خدمت شما عرض کنم که در ابتدا فقط چند روزنامه بودند که ماشین افست روتا تیو داشتند و میتوانستند روزنامه ها را به صورت اتوماتیک و به طوری که برگه¬های آنها لای هم قرار گیرد، چاپ کنند؛ و بقیه همه از چاپ های ملخی و مسطح استفاده می¬کردند که روزنامه ها را ورقه ورقه چاپ میکرد و بعد آنها را به ترتیب می¬چیدند و تا می¬کردند تا آماده شوند. اما خوشبختانه امروزه ، شرایط تغییر و سیستم چاپ متحول شده و ماشین های چاپ متعدد با تکنولوژی های جدید وارد کشور شده¬اند. الآن خود ما در چاپ خانه¬مان بیش از پنج ماشین بزرگ داریم که حداقل طرفیتِ تیراژ ما در روز بیش از سه میلیون نسخه است.

کار کردن در مطبوعات سراسر تلخ و شیرین است . به نظر من مطبوعات مانند آسمانی هستند که هر کدام ازنشریات ستاره-های آنها محسوب می¬شوند. هر زمان که یک نشریه تعطیل می¬شود، حال به هر دلیلی، مثل این است که ستاره¬ای خاموش شود؛ و خاطره ای تلخ برای ما به جا میگذارد از طرفی هم با به متولد شدن هر نشریه جدید، یک ستاره به جمع ستاره¬های آسمان اضافه می¬شود و موجب شادمانی من خواهد بود. امیدوارم که ما هر روزه شاهد پیشرفت در زمینۀ مطبوعات کشور باشیم. همینطور باید با حمایت از جوانانمان، نور امید را در دل آنها روشن نگاه داریم.

ممنون از شما